Đề thi học sinh giỏi cấp huyện môn Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2021-2022 - Phòng GD và ĐT Krông Ana (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi học sinh giỏi cấp huyện môn Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2021-2022 - Phòng GD và ĐT Krông Ana (Có đáp án)

1. PHÒNG GDĐT KRÔNG ANA KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN ĐỀ CHÍNH THỨC Đề thi môn: Ngữ văn, lớp 9 Năm học 2021-2022 ( Đề thi gồm 01 trang) Thời gian làm bài: 150 phút Câu 1: (8 điểm) Phải chăng chỉ có tinh thần độc lập và lòng tự trọng mới có thể nâng chúng ta lên trên những nhỏ nhen của cuộc sống và những bão táp của số phận ? Câu 2: (12 điểm) Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam: “Dù không ai muốn đại dịch Covid xảy ra nhưng nó đã cho người ta suy ngẫm nhiều hơn. Đặc biệt các nhà văn sẽ suy ngẫm về những sáng tác của mình, cho số phận của con người rất mong manh. Khi đó, tất cả những hoạt động của con người trong đại dịch này như chia sẻ, sự cảm thông, che chở nhau gợi mở rất nhiều cho văn chương. Con người cần bảo vệ đời sống này, thế gian này nhiều hơn”. ( Văn học trong đại dịch, Báo Đại đoàn kết, số ra ngày 12/08/2021, Bằng trải nghiệm văn học, em hãy chia sẻ suy nghĩ của mình về những điều mà nhà thơ Nguyễn Quang Thiều trăn trở. Hết Thí sinh không sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ và tên học sinh: Số báo danh: Chữ ký giám thị 1 Chữ ký giám thị 2
2. KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN Môn: Ngữ văn, lớp 9 Năm học 2021-2022 ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM A. HƯỚNG DẪN CHẤM CHUNG: 1. Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, cân nhắc từng trường hợp cụ thể để cho điểm chính xác, tránh việc đếm ý cho điểm; 2. Do đặc trưng của bộ môn Ngữ văn nên giám khảo cần chủ động, linh hoạt trong việc vận dụng hướng dẫn chấm; Khuyến khích những bài viết sáng tạo, có tư duy phản biện, giàu chất văn; hành văn đẹp, ấn tượng. Chấp nhận các cách kiến giải khác nhau, kể cả không có trong hướng dẫn chấm, miễn là hợp lí và có sức thuyết phục, không trái với tính thẩm mĩ, đạo đức, pháp luật. 3. Điểm bài thi đánh giá theo thang điểm từ 0 đến 20. Điểm của bài thi là tổng của các điểm thành phần và không làm tròn, chi tiết hoá đến 0.25 điểm. B. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM: CÂU ĐÁP ÁN ĐIỂM Phải chăng chỉ có tinh thần độc lập và lòng tự trọng mới có thể Câu 1 nâng chúng ta lên trên những nhỏ nhen của cuộc sống và những 8.0 bão táp của số phận? I. Về hình thức kỹ năng ( vận dụng cao) - Đáp ứng yêu cầu của dạng đề nghị luận xã hội, bố cục hợp lí, có kỹ năng tạo lập văn bản và khả năng bày tỏ quan điểm riêng. Những lí giải, phân tích, lập luận phải được trình bày một cách khoa học, có sức 2.0 thuyết phục. - Khuyến khích những bài văn có những quan điểm mới mẻ, có tính phản biện. II. Về nội dung, kiến thức ( vận dụng và vận dụng cao) 1.Giới thiệu vấn đề: vấn đề nghị luận đặt ra là sự băn khoăn, trăn trở về những phẩm chất để con người vượt lên những khó khăn, thử thách 1.0 trong cuộc sống hôm nay. * Giải thích: - Giải thích các khái niệm: “tinh thần độc lập”: ý thức tự chủ, không lệ 1.0 thuộc, “tự trọng”: coi trọng và gìn giữ tư cách và phẩm chất của mình;
3. “những nhỏ nhen của cuộc sống”: những toan tính nhỏ nhặt, hẹp hòi, ích kỉ; “bão táp của số phận”: những khó khăn, thử thách Những từ “phải chăng, chỉ có” thể hiện sự băn khoăn, trăn trở - Vấn đề đặt ra là: Phải chăng việc giữ gìn tư cách, phẩm chất và sống không lệ thuộc là những điều duy nhất giúp con người vượt qua được sự hẹp hòi của lòng người và những thử thách của cuộc sống. * Bàn luận: - Cuộc sống luôn tồn tại những nghịch cảnh, những điều nhỏ nhen, tầm thường, những biến động, bão táp của số phận con người, những thăng trầm của lịch sử ( dẫn chứng và phân tích) -Tinh thần độc lập và lòng tự trọng là những phẩm chất chân chính để tạo nên giá trị cao đẹp của con người: + Lòng tự trọng giúp con người tin ở những giá trị của mình, biết xấu hổ trước những lỗi lầm, biết chế ngự những toan tính, dục vọng, từ đó chiến thắng những nhỏ nhen của cuộc sống ( dẫn chứng và phân tích) +Tinh thần độc lập giúp con người sống chủ động, mạnh mẽ, bản lĩnh để đối mặt và vượt lên mọi khó khăn thử thách, từ đó chiến thắng 3.0 những bão táp của số phận ( dẫn chứng và phân tích) + Hai phẩm chất ấy giúp con người không sống tầm thường, dựa dẫm, thiếu tự trọng, vô trách nhiệm. - Tuy nhiên: Tự trọng và độc lập không có nghĩa là sống tự cao, cô lập, không có sự kết nối cộng đồng: + Nếu “chỉ có” tự trọng và độc lập, con người sẽ sớm chạy theo chủ nghĩa cá nhân ích kỉ, trái tim yêu thương và trách nhiệm sẽ dần vơi vạn ( dẫn chứng và phân tích) + Nếu “chỉ có” tự trọng và độc lập, con người sẽ dần xa rời cộng đồng, không tận dụng được sức mạnh tập thể để sáng tạo và thành công và cống hiến (dẫn chứng và phân tích) - Làm thế nào để gìn giữ tự trọng và phát huy tinh thần độc lập trong sự kết nối với cộng đồng để cống hiến và hoàn thiện bản thân ( dẫn chứng và phân tích) * Đánh giá, mở rộng, liên hệ bản thân - Đánh giá: Vấn đề đặt ra đã thức tỉnh chúng dù trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng cần trân trọng những giá trị tinh thần để sống và phát 1.0 triển toàn diện - Bài học: Nhận thức được sự tồn tại tất yếu của nghịch cảnh, trau dồi bản lĩnh, tri thức, kĩ năng sống để có thể sống độc lập, tự trọng trong sự kết nối đa chiều với cộng đồng. Lưu ý: Khuyến khích cho điểm cả những bài làm có kĩ năng làm bài tốt, có những ý tưởng sáng tạo về bố cục, suy nghĩ, phản biện riêng, hợp lí, có thể không có trong hướng dẫn chấm.
4. Câu 2 Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam: “Dù không ai muốn đại dịch Covid xảy ra nhưng nó Con người cần bảo vệ đời sống này, thế gian này nhiều hơn”. ( Văn học trong đại dịch, Báo Đại đoàn kết, số ra ngày 12/08/2021, 12.0 điểm Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy chia sẻ suy nghĩ của mình về những điều mà nhà thơ Nguyễn Quang Thiều trăn trở. I.Về hình thức, kĩ năng ( vận dụng cao) - Đáp ứng yêu cầu của đề nghị luận văn học. Bố cục hợp lí. Những lí giải, phân tích, lập luận phải được trình bày một cách khoa học, kết hợp được lí luận và cảm thụ, có sức thuyết phục, không mắc lỗi chính 2.0 tả, dùng từ, đặt câu. - Các luận điểm phải được làm rõ thông qua hệ thống dẫn chứng phù hợp, linh hoạt. - Khuyến khích những bài văn có sáng tạo, lời văn đẹp, ấn tượng. II. Về nội dung kiến thức: ( vận dụng, vận dụng cao) 1.Giới thiệu vấn đề: ý kiến của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nhấn mạnh: vai trò của hiện thực đời sống đối với tác phẩm văn học; tầm quan trọng của sự sẻ chia, đồng cảm của người nghệ sĩ đối với số phận con người; giá trị của văn học đối với con người, cũng như đời sống 1.0 nói chung, sứ mệnh của văn học, nhà văn đối với cuộc sống ( người chấm có thể linh hoạt cho điểm phần này kể cả khi không đáp ứng đủ mọi biểu ý, miễn là đạt được một vài biểu ý quan trọng theo thống nhất chung của các giám khảo) 2 Bàn luận và chứng minh nhận định: Biết lý giải, phân tích các dẫn chứng của tác phẩm văn học để làm sáng tỏ vấn đề cần nghị luận. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, hành văn mạch lạc. Vận dụng nhuần nhuyễn các thao tác lập luận trên cơ sở những hiểu 7.0 biết về các tác phẩm đã được học hoặc đọc. Thí sinh có thể sắp xếp các luận điểm theo nhiều cách nhưng về cơ bản đảm bảo những yêu cầu sau: - Khẳng định: những đau khổ, biến động của thời đại luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho người nghệ sĩ; dù trong mọi hoàn cảnh, sự quan ( 2.0) tâm, chia sẻ, đồng cảm của nhà văn, nhà thơ đối với con người vẫn luôn cần thiết; văn học ở bất cứ thời điểm nào cũng đem lại cho con người những giá trị tinh thần không bao giờ có thể thay thế được. - Bàn luận về những giá trị của văn học đối với con người, nhất là trong những hoàn cảnh khắc nghiệt: + Văn học đem lại cho con người những nhận thức về đời sống thực tại, giúp cho con người đối diện với thực tế, nhận thức nó, hiểu biết về nó
5. + Văn học thức tỉnh con người/ nhân loại về những nỗi đau để đồng hành cùng con người vượt qua nỗi đau cũng như xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn + Văn học an ủi, xoa dịu con người để giúp con người vượt qua nỗi đau. -Chứng minh bằng trải nghiệm văn học: ( sau đây là một vài gợi dẫn minh họa, học sinh có thể sử dụng dẫn chứng khác miễn là hợp lí và thuyết phục) + Bối cảnh thời đại gắn với ý kiến của Nguyễn Quang Thiều: đối diện với đại dịch covid-19 hiện nay, với mưa trời thăm thẳm nước mắt người đi, với gió buồn u uất hận chia ly, người bệnh giành lấy hơi thở tàn trong bệnh viện dã chiến; người mẹ già đẩy chiếc xe với chút tài sản bé mọn; vợ chồng trẻ, chở con thơ theo đoàn người chống dịch ta lại thêm một lần nữa nhìn nhận về sức sống của bóng cây văn học, khiến ta có cái nhìn thấu đáo hơn về văn học. Văn học tuy không thể bù đắp trực tiếp về thể chất nhưng với chức năng và đặc trưng riêng, lại có thể xoa dịu tinh thần, văn học với đặc trưng, chức năng cao quý sẽ trực tiếp bồi đắp tình cảm tâm hồn đồng thời gián tiếp tái tạo thể chất. Vì những lẽ trên, ta hoàn toàn có thể khẳng định văn học luôn cần cho mọi con người, mọi thời đại. + Trải nghiệm văn học để minh chứng: Nếu như ngày nay chúng ta đang bị đe dọa bởi đại dịch covid-19 thì ngược dòng về lịch sử phong kiến, con người Việt Nam nói riêng và nhiều nước phương Đông nói chung phải đối mặt với một “xã hội đồng tiền”, vấn nạn trọng nam khinh nữ, cường quyền và thần quyền cứ từng bước hoành hành, bóp (5.0) nghẹt con người không lối thoát. Giông bão của thời đại có ác liệt đến đâu, thì rễ của cây văn học lại càng mọc sâu đến đó, cho ra đời những tác phẩm bất hủ, giàu giá trị (tiếng khóc của người con gái Nam Xương trên bến Hoàng Giang là tiếng lòng của bao phận nữ không có tiếng nói; tiếng nói của Hồ Xuân Hương; tiếng khóc vĩ đại của Nguyễn Du; tiếng khóc và cái chết của lão Hạc; tiếng nói tôn vinh những vẻ đẹp ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người ) + Văn học ở thời đại nào cũng gắn bó sâu sắc với hiện thực cuộc sống, cũng làm chotâm hồn con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn bằng tấm lòng nhân đạo và trách nhiệm của người cầm bút. 3.Đánh giá, nâng cao vấn đề, bài học: - Ý kiến khẳng định mối quan hệ gắn bó giữa văn học và cuộc đời, giữa người sáng tạo và bạn đọc trong việc đồng hành để nối chặt tình nhân ái giữa con người; khẳng định tấm lòng cao cả và trách nhiệm 2.0 điểm
6. của người cầm bút trong cuộc chiến đấu bảo vệ con người, gìn giữ chất người. - Nêu tác động cũng như giá trị của văn học trong thực tế đời sống của bản thân và đời sống hiện nay. Lưu ý: Thí sinh có những cảm thụ tốt, ý tưởng sáng tạo, suy nghĩ riêng mới mẻ, hợp lí, những phản biện ngoài những ý có trong đáp án thì vẫn đạt điểm tối đa. Hết