Đề thi olympic 10-3 lần thứ 3 môn Lịch sử Lớp 11 - Năm học 2017-2018 - Trường THPT Chu Văn An (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi olympic 10-3 lần thứ 3 môn Lịch sử Lớp 11 - Năm học 2017-2018 - Trường THPT Chu Văn An (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐẮK LẮK TRƯỜNG THPT CHU VĂN AN KÌ THI OLYMPIC 10-3 LẦN III ĐỀ THI ĐỀ NGHỊ MÔN: LỊCH SỬ LỚP 11 Trang 1
2. ĐỀ THI VÀ ĐÁP ÁN Câu 1 (4 điểm) Tại sao năm 1868 Nhật hoàng Minh Trị thực hiện cuộc Duy tân đất nước? Nêu nội dung chính của cuộc Duy tân và ảnh hưởng của nó đối với phong trào yêu nước Việt Nam cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. Đáp án câu 1: * Nguyên nhân Nhật hoàng tiến hành cuộc Duy tân: (1 điểm) - Đến giữa thế kỉ XIX, chế độ phong kiến Nhật Bản (dưới sự thống trị của dòng họ Tô-ku-ga-oa) đã lâm vào khủng hoảng toàn diện, sâu sắc (0.25đ) - Giữa lúc đó, các nước đế quốc phương Tây dùng áp lực quân sự đòi Nhật phải mở cửa. Việc Mạc phủ kí các hiệp ước bất bình đẳng với đế quốc phương Tây đã khơi dậy sự bất mãn trong nhân dân, phong trào “Đảo mạc” dâng cao (0.25đ) - Chế độ phong kiến Mạc phủ cản trở sự phát triển của đất nước, không đáp ứng được yêu cầu phát triển của xã hội, không đủ sức chống lại sự xâm nhập của các nước đế quốc Âu-Mĩ. Nước Nhật đứng trước 2 sự lựa chọn: hoặc là bảo thủ, duy trì chế độ phong kiến lạc hậu để bị đế quốc xâu xé; hoặc là cải cách đưa đất nước đi theo con đường của các nước tư bản phương Tây.(0.25đ) - Trước tình hình đó, 1-1868, sau khi lên ngôi, Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân (0.25đ) * Nội dung: cuộc Duy tân được tiến hành trên tất cả các lĩnh vực (2.25điểm) - Về chính trị: thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lập chính phủ mới (trong đó đại biểu của tầng lớp quý tộc tư sản hóa đóng vai trò quan trọng), xóa bỏ tình trạng cát cứ đưa Nhật thành một quốc gia thống nhất. Ban hành Hiến pháp 1889, quy định chế quân chủ lập hiến (0.5đ) - Về kinh tế: thống nhất, thị trường, tiền tệ, cho phép mua bán ruộng đất, phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn, xây dựng cơ sở hạ tầng (0.5đ) - Về giáo dục: thi hành chế độ giáo dục bắt buộc,chú trọng những nội dung khoa học, kỹ thuật, cử học sinh giỏi đi du học phương Tây Giáo dục được coi như chìa khóa cho công cuộc hiện đại hóa.(0.5đ) - Về quân sự : Quân đội được tổ chức huấn luyện theo kiểu phương Tây. Chú trọng công nghiệp đóng tàu chiến, sản xuất vũ khí đạn dược, mời chuyên gia quân sự nước ngoài (0.5đ) -> Nhờ cải cách Minh Trị, Nhật Bản tiến nhanh trên con đường tư bản chủ nghĩa và trở thành 1 cường quốc, thoát khỏi thân phận thuộc địa. Vì thế cuộc Duy tân Minh Trị có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với các nước châu Á (trong đó có Việt Nam)(0.25đ) * Ảnh hưởng với cách mạng Việt Nam :(0.75 điểm) - Việc Nhật tiến hành cải cách duy tân đã tác động mạnh đến Việt Nam. Cuối thế kỉ XIX một số nhà yêu nước (Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch, Lê Đính ) đã đưa ra các đề nghị duy tân cải cách, tuy nhiên cuối cùng đều không được thực hiện (0.25đ) - Sự cường thịnh của Nhật sau 30 năm tiến hành Duy tân Minh Trị đã làm nảy sinh tư tưởng noi gương Nhật, nhờ Nhật đánh Pháp trong một bộ phận văn thân sĩ phu yêu nước Việt Nam (0.25đ) - Cuộc Duy tân của Nhật là một trong những tiền đề khách quan, nguồn cổ vũ tinh thần dẫn tới sự xuất hiện cuộc vận động giải phóng dân tộc theo khuynh hướng tư sản ở Việt Nam đầu thế kỉ XX (0.25đ) Câu 2 (4 điểm) Nhận định về cách mạng tháng Mười Nga, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Trong lịch sử loài người chưa từng có một cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế ”. Bằng kiến thức lịch sử đã học, em hãy: - Phân tích ý nghĩa của cách mạng tháng Mười Nga - Phân tích ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga đối với cách mạng Việt Nam. Trang 2
3. Đáp án câu 2: * Phân tích ý nghĩa của cách mạng tháng Mười Nga (2.5 điểm) Cách mạng tháng Mười đã mở ra kỉ nguyên mới, làm thay đổi tình hình đất nước và số phận nhân dân Nga, thay đổi tiến trình lịch sử và cục diện thế giới (một mặt là ảnh hưởng đến phong trào cách mạng các nước khác và mặt khác là sự lặp lại tất yếu những đặc điểm của chủ yếu của cách mạng Nga trên phạm vi quốc tế. Nếu toàn bộ thế kỉ XVIII đã diễn ra dưới diễn tiến của CM Pháp thì có thể nói thế kỉ XX đã diễn ra dưới ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga). Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định “Trong lịch sử loài người chưa từng có một cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế ”.(0.5đ) - Với nước Nga: + Đập tan ách áp bức, bóc lột của phong kiến, tư sản, giải phóng công nhân và nhân dân lao động. (0.5đ) + Đưa công nhân và nông dân lên nắm chính quyền, xây dựng chế độ xã hội mới- chế độ xã hội chủ nghĩa. (0.5đ) - Với thế giới: + Phá vỡ trận tuyến của chủ nghĩa tư bản ở một khâu quan trọng của nó là đế quốc Nga, thành lập nhà nước chuyên chính vô sản đầu tiên trên thế giới đối lập với hệ thống tư bản chủ nghĩa, khiến nó không còn là hệ thống duy nhất trên thế giới.(0.25đ) + Thức tỉnh, cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế và nhân dân các nước thuộc địa (thiết lập mối quan hệ giữa phong trào giải phóng dân tộc phương Đông với phong trào công nhân ở các nước tư bản phương Tây; mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc bị áp bức) (0.25đ) + Đánh dấu thắng lợi của chủ nghĩa Mác- Lênin đối với các trào lưu tư tưởng cơ hội xét lại trong phong trào công nhân quốc tế, mở đường cho chủ nghĩa Mác- Lênin thâm nhập vào các nước và các dân tộc khác nhau trên thế giới.(0.25đ) + Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá cho cách mạng thế giới (0.25đ) * Ảnh hưởng đến cách mạng Việt Nam (1.5 điểm) - Năm 1920, sau khi đọc bản “Luận cương về các vấn đề dân tộc và thuộc địa” của Lênin, Nguyễn Ái Quốc đã tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc Việt Nam theo con đường của cách mạng tháng Mười Nga. Đó là con đường kết hợp phong trào công nhân và phong trào yêu nước với tinh thần quốc tế vô sản, trên nền tảng của chủ nghĩa Mác- Lênin.(0.5đ) - Với tư tưởng cách mạng vô sản tiếp thu từ cách mạng tháng Mười, Nguyễn Ái Quốc đã lập ra Hội Việt Nam cách mạng thanh niên để truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin, đào tạo cán bộ cách mạng - đây chính là tổ chức tiền thân của Đảng cộng sản Việt Nam. Thông qua con đường sách báo bí mật, qua các thanh niên tiến bộ dự lớp huấn luyện của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, ánh sáng của cách mạng tháng Mười Nga, chủ nghĩa Mác Lênin, kinh nghiệm tổ chức Đảng vô sản kiểu mới ở Nga được truyền bá Việt Nam (0.5đ) - Cách mạng tháng Mười Nga đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho cách mạng thế giới, cổ vũ phong trào cách mạng thế giới trong đó có cách mạng Việt Nam. (0.25đ) - Đầu năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Tiếp thu những kinh nghiệm của cách mạng tháng Mười Nga, Đảng đã lấy công nông làm gốc, lãnh đạo cách mạng Việt Nam đã đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác (cách mạng tháng Tám, kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ ) (0.25đ) Câu 3 (4 điểm) - Lập bảng hệ thống kiến thức về các cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương theo mẫu sau: Tên khởi nghĩa, thời gian Người lãnh đạo Địa bàn hoạt động Điểm nổi bật Trang 3
4. - Tính chất nổi bật của phong trào Cần Vương là gì? Đáp án câu 3: * Lập bảng về các cuộc khởi nghĩa (3 điểm) Tên khởi nghĩa, Lãnh đạo Địa bàn hoạt động Điểm nổi bật thời gian Khởi nghĩa Bãi - Đinh Gia Quế- - Hưng Yên, Hải - Nổ ra trên địa bàn Sậy (1883 - Nguyễn Thiện Dương, Bắc Ninh, nhiều tỉnh đồng bằng 1892) Thuật, Đốc Tít Thái Bình, Nam sông Hồng. Định, Quảng Yên - Sử dụng chiến thuật (căn cứ chính: Bãi du kích là chủ yếu. Sậy-Hưng Yên, Hai - Dựa vào địa hình XD Sông-Kinh Môn) căn cứ, biến hóa linh hoạt trong tấn công và phòng thủ, khai thác được sức mạnh của chiến tranh ND. Khởi nghĩa Ba - Phạm Bành, - 3 làng Mậu Thịnh, - XD căn cứ chính ở Đình (1886- Đinh Công Thượng Thọ, Mỹ một nơi, tập trung quân 1887) Tráng Khê thuộc huyện Nga và vũ khí. Sơn và miền Tây - Thực hiện lối đánh Thanh Hóa (căn cứ chiến tuyến. chính: Ba Đình) Khởi nghĩa - Phan Đình - 4 tỉnh: Thanh Hóa, - Dựa vào vùng rừng Hương Khê Phùng, Cao Nghệ An, Hà Tĩnh, núi XD căn cứ và tổ (1885-1896) Thắng Quảng Bình (căn cứ chức chiến đấu chính: Hương Khê, - Áp dụng nhiều chiến với đại bản doanh Vụ thuật: du kích, đánh Quang) đồn, chống càn, cơ động. - Trình độ tổ chức tương đối cao * Tính chất nổi bật của phong trào Cần Vương: yêu nước, chống xâm lược trên lập trường phong kiến.(1 điểm) Câu 4 (4 điểm) “Từ những năm 60 của thế kỉ XIX, nhiều quan lại sĩ phu tiến bộ thức thời đã đưa ra các đề nghị duy tân Nhưng vì nhiều lý do, các đề nghị cải cách đó đã không được thực hiện” (SGK 11 nâng cao, trang 240) Bằng hiểu biết của em về trào lưu duy tân cải cách ở Việt Nam cuối TK XIX, hãy làm rõ nhận định trên. Đáp án câu 4: * Khái quát hoàn cảnh: (1 điểm) - Trong 60 năm đầu của thế kỉ XIX, chế độ phong kiến Việt Nam khủng hoảng toàn diện và sâu sắc (về kinh tế, chính trị, xã hội, quân sự lạc hậu, yếu kém) Trong khi nước ta Pháp đang ráo riết chuẩn bị mở rộng xâm lược nước ta -> đặt đất nước trước tình thế hiểm nghèo. (0.5đ) - Vận nước nguy nan tác động tới các quan lại sĩ phu yêu nước tiến bộ (Phan Thanh Giản, Đinh Văn Điền, Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch, Đặng Huy Trứ, Phạm Phú Thứ ), nhiều đề nghị cải cách duy tân đã mạnh dạn được đưa ra. (0.5đ) Trang 4
5. * Nội dung: (2 điểm) - Sau khi đi sứ sang Pháp, tận mắt chứng kiến sức mạnh và tầm quan trọng của kĩ thuật, công thương - Phan Thanh Giản đã bày tỏ ý muốn duy tân. 1868: Đinh Văn Điền đề nghị mở mang khai mỏ, đóng tàu, biệt đãi người phương Tây, khai thông buôn bán, học binh thư và huấn luyện quân đội theo lối mới (0.5đ) - Cũng trong năm 1868, Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế sau khi đi công cán ở Hương Cảng về xin mở cửa biển Trà Lý (Nam Định) để thông thương với bên ngoài, xây dựng một Hương Cảng của Việt Nam. Một số quan lại khác (Nguyễn Hiệp, Lê Đính) cũng đề nghị duy tân (0.5đ) - 1863-1871: Nguyễn Trường Tộ gửi triều đình 60 bản điều trần, đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công thương tài chính, chấn chỉnh võ bị ngoại giao, cải tổ giáo dục gây tiếng vang lớn (0.5đ) -> Những đề nghị cải cách duy tân đề cập đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội nước ta lúc đó, phản ánh tâm tư muốn thoát khỏi khuôn khổ chật hẹp của chế độ phong kiến đương thời, đưa đất nước thoát khỏi tình trạng lạc hậu, có thể đương đầu với cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp. Nhưng, cuối cùng, hầu hết các đề nghị cải cách đã không được thực hiện. (0.5đ) * Nguyên nhân các cải cách không được thực hiện (1 điểm) - Những đề nghị cải cách ra đời trong điều kiện đất nước khủng hoảng về kinh tế; chính trị, xã hội không ổn định, nhân tài vật lực kiệt quệ (yếu tố thiên thời thiếu), cản trở công cuộc duy tân. Mặt khác, những đề nghị cải cách đó đưa ra vào lúc cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp đang ngày càng mở rộng, đang thu hút sự chú ý của toàn xã hội, cho nên đã bị rơi vào quên lãng .(0.25đ) - Sự tồn tại của ý thức hệ phong kiến quá lâu, quá sâu, khó có thể thay đổi trong một sớm, một chiều. Thái độ bảo thủ, cố chấp của triều đình (từ vua đến quan) (0.25đ) - Những đề nghị cải cách không thể đi sâu vào quần chúng nhân dân, chưa được quần chúng tham gia đông đảo. (0.25đ) - Bản thân các đề nghị cải cách còn có những hạn chế (tản mạn, rời rạc, thiếu tính khả thi) (0.25đ) Câu 5 (4 điểm) So sánh những điểm giống và khác nhau giữa xu hướng bạo động và xu hướng cải cách đầu thế kỉ XX. Vì sao các xu hướng này đều thất bại? Sự thất bại đó nói lên điều gì? Đáp án câu 5: * Khái quát hai xu hướng: (1 điểm) - Xu hướng bạo động (đứng đầu là Phan Bội Châu): chủ trương dựa vào sự giúp đỡ bên ngoài chủ yếu là NB để tiến hành đấu tranh vũ trang chống Pháp giải phóng dân tộc. Phong trào tiêu biểu: Duy tân hội (5-1904), PT Đông Du (1905-08), thành lập VN QP hội (6-1912) (0.5đ) - Xu hướng cải cách (đứng đầu là Phan Châu Trinh): chủ trương dùng những cải cách chính trị, KT, VH làm cho dân giàu nước mạnh để buộc thực dân Pháp phải trao trả độc lập cho VN. Tiêu biểu: PT Duy tân ở Trung Kì 1906-1908, Đông Kinh nghĩa thục 1907 (0.5đ) * Điểm giống của hai xu hướng: (1 điểm) - Xuất phát từ tinh thần yêu nước, vận động giải phóng dân tộc theo khuynh hướng tư sản (0.25đ) - Xác định được 1 trong 2 kẻ thù, 1 trong 2 nhiệm vụ của CMVN mà chưa gắn hai nhiêm vụ với nhau. (0.25đ) - Lực lượng tham gia: nhiều tầng lớp (văn thân sĩ phu tiến bộ, CN, nông dân, binh lính, học sinh ) nhưng chưa xác định được nòng cốt là liên minh công-nông.Trong đó các văn thân sĩ phu tiến bộ giữ vai trò lãnh đạo. (0.25đ) - Cuối cùng đều thất bại Tuy nhiên đã dấy lên phong trào yêu nước theo khuynh hướng mới, có những đóng góp nổi bật về văn hoá, thức tỉnh lòng yêu nước của quần chúng nhân dân, đánh dấu bước tiến mới của PT yêu nước và CM VN. (0.25đ) * Điểm khác (1 điểm) Trang 5
6. Tiêu chí Xu hướng bạo động Xu hướng cải cách Kẻ thù trước mắt - Là đế quốc Pháp - Là chế độ phong kiến Nhiệm vụ, mục tiêu trước mắt - Chống Pháp (nhấn mạnh - Chống phong kiến (Nhấn vấn đề giải phóng dân tộc, mạnh cải cách dân chủ, cứu nước để cứu dân) cứu dân để cứu nước) Phương pháp đấu tranh - Bạo động vũ trang - Cải cách Phương thức hoạt động - Bí mật, bất hợp pháp - Công khai, hợp pháp Đồng minh - Dựa Nhật và phong kiến - Dựa vào đế quốc Pháp. * Sự thất bại của các xu hướng này chứng tỏ(1 điểm) - Sự bất lực của hệ tư tưởng tư sản trước yêu cầu giành độc lập dân tộc, chứng tỏ con đường giải phóng dân tộc dưới ngọn cờ TS không thành công (0.5đ) - Sự nghiệp giải phóng dân tộc lâm vào thế bế tắc "đen tối tưởng chừng không có đường ra". Đó là tình trạng khủng hoảng về đường lối và giai cấp lãnh đạo CMVN -> đặt ra yêu cầu bức thiết phải tìm một con đường cứu nước mới.(0.5đ) HẾT Trang 6